Điện khí hóa không có nghĩa là chúng ta sẽ phải tạm biệt "cà phê và gà rán". Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của Nathaniel Bullard nhà phân tích chuyên sâu về sự chuyển dịch toàn cầu sang năng lượng tái tạo được của BloombergNEF.
Hơn 181 triệu liều vaccin Covid-19 đã được thực hiện trên toàn thế giới. Điều đó không có nghĩa là chúng ta đang ở cuối đại dịch, nhưng chúng ta có thể đang ở điểm bắt đầu của giai đoạn cuối. Nếu vậy, thế giới sắp trở nên rộng lớn hơn rất nhiều.
Khi tất cả chúng ta trở lại di chuyển, nhiều khả năng di chuyển đó sẽ được cung cấp bằng điện. Như trường hợp mới nhất vừa mới đây: Ford, một trong những công ty nền tảng của ngành kinh doanh ô tô Mỹ, đặt mục tiêu sản xuất xe chạy hoàn toàn bằng điện vào năm 2030 (ít nhất là ở châu Âu).
Gần đây, tôi đã suy nghĩ về viễn cảnh khi các phương tiện chở khách được điện khí hóa ở Hoa Kỳ. Bắt đầu không phải với chính các phương tiện đó, mà là với các trạm "xăng" phục vụ chúng.
Có hơn 106.000 trạm xăng ở Hoa Kỳ - ít hơn so với năm 1990, nhiều hơn so với những năm sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và tương đương với năm 2005.
Số lượng việc làm liên quan khá chặt chẽ với số lượng các trạm, ít nhất là đến giữa những năm 2010. Tổng số việc làm đã giảm từ cuối những năm 1990 đến năm 2010 và tăng trở lại sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu tồi tệ nhất, cũng như số lượng các trạm tăng lên. Số lượng nhân viên cho mỗi trạm xăng đạt mức cao nhất mọi thời đại vào năm 2019, với chính xác chín nhân viên cho mỗi trạm. Tổng số việc làm tại các trạm xăng vào đầu năm 2020 chỉ thấp hơn một chút so với mức đỉnh cuối những năm 90… và sau đó là Covid-19. Việc làm sụt giảm, nhưng nó phục hồi nhanh chóng ngay cả khi đại dịch vẫn đang diễn ra.
Điều gì xảy ra đối với việc làm tại trạm xăng khi đội xe về cơ bản hoặc phần lớn là xe điện? Để có câu trả lời cho điều đó, hãy nhìn sang Na Uy.
Doanh số xe chạy nhiên liệu ở Na Uy đã đạt đỉnh. Doanh số xe xăng đã giảm liên tục trong một thập kỷ, trong khi doanh số kết hợp giữa xe máy dầu diesel và xăng đạt đỉnh vào năm 2017. Với việc điện khí hóa đội xe đang được tiến hành tốt, có vẻ như con số này sẽ khó có thể phục hồi. Tương tự như vậy, số lượng các trạm xăng của Na Uy đã đạt mức cao nhất vào những năm trước.
Biểu đồ doanh số bán nhiên liệu tại Na Uy
Mỗi xe điện mới ở Na Uy đều làm xói mòn mức độ sử dụng trạm xăng. Nó cũng làm xói mòn các trường hợp tiêu thụ tại các cửa hàng tiện ích liên kết? Trên cơ sở giá trị, doanh số bán hàng thực phẩm và hàng tạp hóa tại các trạm xăng ở Na Uy đạt đỉnh trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, đã giảm và tăng trở lại trước khi bắt đầu giảm vào năm 2018.
Tôi sẽ không nói rằng đây là bằng chứng chắc chắn rằng xu hướng chuyển dịch xe điện đangđang làm suy yếu hoạt động kinh doanh sản phẩm phi nhiên liệu của các trạm xăng Na Uy. Thật vậy, một đồng nghiệp người Na Uy đã nhắc tôi rằng các trạm xăng thường là nơi duy nhất mở cửa vào ban đêm. Điều tương tự cũng xảy ra với Hoa Kỳ, nơi hơn 95% nhân viên trạm xăng hiện tại làm công việc dịch vụ ăn uống hoặc bán lẻ.
Chúng ta có thể không cần nhiều trạm xăng trong một thập kỷ như hiện tại, nhưng cái nào sẽ đóng cửa? Tôi không nghĩ đó sẽ là những trạm xăng ở đô thị nhỏ với ít tiện nghi; những trạm đó tồn tại nhờ vào một thị trường gắn chặt với người thành phố cả khi không có lựa chọn tiếp nhiên liệu. Tôi cũng nghi ngờ rằng đó là những nhà trạm dừng nghỉ trên đường cao tốc; nơi có thị trường tương tự với những người lái xe đường dài, và cũng có thể thích nghi với sự chuyển dịch xe điện. Tôi tin rằng đó sẽ là những địa điểm ngoại ô sẽ ít có cơ hội phục vụ dân cư khi nhiều khả năng họ sẽ sạc tại nhà.
Và điều gì sẽ xảy ra với họ? Để trả lời câu hỏi đó, chúng ta hãy chuyển sự chú ý sang Canada, nơi các nhà phát triển muốn chuyển đổi các trạm xăng cũ thường trả nhiều tiền hơn cho việc làm sạch môi trường hơn là cho chính đất đai.
Có thể rất tốn kém khi chuyển đổi một trạm xăng ở góc đường thành các cửa hàng bán lẻ, nhà hàng hoặc trường học. Nhưng có những cách để hạn chế chi phí đó, cụ thể là không làm xáo trộn kết cấu nhiều. Có thể không quá tốn kém nếu xây dựng một trung tâm hoàn thiện đơn hàng cỡ nhỏ và do đó giúp đáp ứng nhu cầu đúng lúc của dân số ngày càng phụ thuộc vào việc giao hàng.
Những trạm xăng đó vẫn có thể là điểm dừng trên đường về nhà, có bãi đậu xe, hoặc thậm chí là cửa hàng bán đồ ăn mang đi. Bất động sản có vị trí tốt trên các tuyến đường ngoại ô chắc chắn sẽ giữ được giá trị, cho dù ô tô chạy ngang qua là máy xăng hay chạy điện.
Tùng Nguyễn / Theo Bloomberg
